مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس گفت: بر مبنای منطق ایجاد زیست بوم اقتصاد دانش بنیان در تلاش هستیم ارس را به هاب تولید و صادرات محصولات دانش بنیان تبدیل کنیم و به همین خاطر ضمن تقویت منابع مالی صندوق پژوهش و فناوری به عنوان اولین صندوق حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در میان مناطق آزاد ایران، جذب شتابدهنده‌های تخصصی، توسعه تحقیقات و نوآوری و مباحث کارافرینی دانش پایه را در اولویت قرار داده‌ایم.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چاپار نیوز به نقل از اقتصاد۲۴، بحران کرونا به ناگهان، همه شئونات زندگی فردی، اجتماعی، اداری و حتی حاکمیتی را دچار شوک کرد. این شوک در واقع یک فرمان ایست کامل به قافله بشری بود در مسیری که عادت کرده بودند با همه پستی و بلندی هایش طی طریق کنند، اما ویروس کرونا بدون برنامه و شاید هوشمندانه دیگر اجازه نمی‌دهد بشر با خیال راحت به همان مسیر قبلی ادامه بدهد و تغییر و تحول در فکر و رفتار بشر ضروری و حتمی است.
در این شرایط همچنین، اقتصاد و نهاد‌های اقتصادی اولین سنگر‌هایی هستند که در دوره پسا کرونا احتمال دارد مورد هجوم پس لرزه‌های بحران کرونا و درخواست‌های ریز و درشت مردم و حاکمیت‌ها قرار بگیرند. اما معلوم نیست اگر طرز تفکر حاکم بر مدیریت آن‌ها برگشت به روال سابق باشد نه تجدید روند‌ها و اصلاح فرآیندها، قادر باشند به درستی از پس انتظارات برآیند.
منطقه آزاد ارس به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی شمال غرب ایران از جمله مناطقی است که بهرحال از ویروس کرونا آسیب‌های زیادی به خصوص در حوزه گردشگری متقبل شده است. سالانه میلیون‌ها نفر با حضور در منطقه آزاد ارس به تفرج در نقاط دیدنی و طبیعی این منطقه می‌پردازد اما پیدایش کرونا درآمد این منطقه از گردشگری را تحت تاثیر قرار داد. حوزه‌های دیگر اقتصادی این سازمان نیز به تاسی از گردشگری منطقه، تحت تاثیر کرونا قرار گرفته است اما این منطقه برنامه‌های ویژه‌ای را برای عصر پساکرونا در نظر گرفته است.
خبرنگار اقتصاد۲۴ برای اطلاع از برنامه‌های سازمان منطقه آزاد ارس در پساکرونا به سراغ محسن نریمان، مدیرعامل این سازمان رفته و نظرات وی و اقدامات این سازمان را در این زمینه جویا شده است.
در ادامه متن کامل گفتگوی اقتصاد۲۴ با مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس را می‌خوانید.

* جناب مهندس نریمان به عنوان سرآغازی بر مصاحبه، خواهشمندم بفرمایید سازمان منطقه آزاد ارس که در دوره شیوع کرونا با جدیّت به میدان مبارزه آمد و تمام امکانات لجستیک و تولیدی خود را برای پیشگیری و رفع نیازمندی‌های ضروری بهداشتی و ضد عفونی کننده بسیج کرد، برای دوره پسا کرونا با چه اندیشه‌ای می‌خواهد اقتصاد چند بعدی ارس را مدیریت کند؟

– همانطور که در سوال هم اشاره کردید منطقه آزاد ارس در ابتدای دوره شیوع کرونا در راستای مسئولیت اجتماعی خودش و جلوگیری از آسیب رسیدن به سرمایه‌های انسانی و اجتماعی منطقه، البته با همدلی و یاری فعالان اقتصادی ارس، اقدامات چند جانبه‌ای را برای مقابله با کرونا انجام داد. ضد عفونی و گندزدایی از اماکن عمومی، تعطیلی بخش خدمات و گردشگری در ایام نوروز، کنترل شدید ورودی‌های منطقه، تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی به لوازم ضروری و مهم‌تر از همه این موارد حمایت از تولید مواد ضدعفونی کننده و بهداشتی را به انجام رساند که در نتیجه بحمدالله امروز یکی از امن‌ترین مناطق ایران است و ارس از موج شیوع کرونا با همکاری مردم، فعالان اقتصادی، مراکز بهداشتی و درمانی، نهاد‌های مختلف دولتی، حاکمیتی، قضایی، نظامی و انتظامی، فعالان رسانه‌ای رسمی و غیر رسمی و اهتمام ویژه سازمان منطقه آزاد ارس با کمترین آسیب عبور کرده است.
اما ممکن است شیوع کرونا تا مدت نامشخصی ادامه داشته باشد و ما نباید و نمی‌توانیم منتظر پایان کار ویروس کرونا باشیم و ارس به عنوان یک مرکز اقتصادی پویا در نظر دارد این تهدید پر دامنه را به یک فرصت خوب برای تمرین تغییر و تحول در سبک مدیریت، اصلاح سیاست ها، فرآیند‌های اداری و روند‌های اقتصادی تبدیل کند. به خاطر این که انتظار نداریم اوضاع به روال سابق برگردد، چون دیگر روال سابق وجود ندارد و این یک قانون تاریخی خوبی است که بحران‌ها با وقوع خودشان انسان‌ها را به مسیر جدید و نوینی هدایت می‌کنند.

* امروز در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و حتی اظهار نظر‌های کارشناسان و برخی مسئولان یک عبارت شرطی را به کرّات می‌شنویم و آن هم “با برگشت اوضاع به روال سابق” است؛ اما شما می‌گویید روال سابق دیگر وجود ندارد. در این صورت برنامه شما برای چابک‌تر و آنلاین کردن سیستم اداری سازمان منطقه آزاد ارس در آینده چیست؟

– چنانکه که در دوره شیوع کرونا و طرح فاصله گذاری اجتماعی هم تا حدی مشاهده کردیم بحمدلله کشور از نظر زیرساختی به مرحله‌ای رسیده است که بتواند از طریق روش‌های مختلفی مثل پنجره واحد، دور کاری و الکترونیکی کردن بسیاری از فرآیند‌ها از حجم مراجعه مردم و صاحبان مشاغل به بخش‌های اداری و حاکمیتی بکاهد. در عین حال، با اجرای این سیاست سلامت اداری و سرعت انجام امورات را نیز ارتقا دهد. منطقه آزاد ارس نیز در راستای تسهیل و اصلاح فرآیند‌های سازمانی با تمرکز بر الکترونیکی کردن این فرآیند‌ها در تلاش است ضمن کاهش بروکراسی زاید اداری و افزایش بهره وری، سلامت اداری خود را هم در پسا کرونا بهبود دهد و در این راستا در نظر داریم سامانه‌های زیرساخت‌های اطلاعات مکانی و سیستم پنجره واحد را به جدیت در ارس فعال کنیم و شیوه نامه‌ها و آیین نامه‌های اداری سازمان را هم مورد بازنگری قرار دهیم. البته به خاطر اینکه یکی از مهمترین ماموریت‌های ذاتی ارس بسترسازی برای تسهیل صادرات است در این زمینه هم قصد داریم فرآیند صدور گواهی مبدا متحد الشکل حوزه اوراسیا را در زون نوردوز با همکاری نهاد‌های ذیربط اجرا کنیم. همچنین از دیگر اقدامات ما در این حوزه بهینه سازی سامانه جامع گمرکی، حذف عوارض و هزینه‌های کامیون‌های حامل کالا‌های صادراتی از مرز نوردوز و تسهیل روند واردات کالا‌های واسطه ای، ماشین آلات و تجیهیزات، مواد اولیه بدون ثبت سفارش با هدف افزایش صادرات مجدد است.
سازمان منطقه آزاد ارس در دوره پسا کرونا برای سهل کردن بستر‌های نهادی و قانونی برای فعالیت اقتصادی می‌خواهد مجدّانه برای پیاده سازی مدیریت یکپارچه ذیل ماده ۶۵ قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه و اجرای بند ۱۱ راهبرد اقتصاد مقاومتی مبنی بر توسعه حوزه عمل مناطق آزاد متمرکز شود. در این راستا تلاش می‌کنیم موضوع فعالیت گمرک ایران در داخل محدوده منطقه آزاد ارس بر اساس قوانین منطقه آزاد را با مسئولان مرتبط مذاکره کنیم و همچنین اختیارات مربوط به اداره قرنطینه به مدیریت کشاورزی سازمان تفویض شود. همه این اقدامات در راستای حمایت از تولید و صادرات انجام می‌گیرد و حتی ما می‌خواهیم به زودی فرآیند‌های مربوط به خرید مواد اولیه از بورس و تسهیلات رونق تولید برای بنگاه‌های صنعتی و تولیدی ارس را از طریق سامانه سیفام در ارس اجرا کنیم.

* علاوه بر مباحث مربوط به اصلاح فرآیند‌های بروکراتیک که موضوع بسیار مهمی است و می‌تواند در کنترل فساد و بهبود فضای کسب و کار خیلی موثر باشد بعضی از مخاطبین ما شاید بخواهند در مورد سطح زیرساخت‌های سرمایه گذاری و تولید مناطق آزاد و به خصوص منطقه آزاد ارس به عنوان صنعتی‌ترین منطقه آزاد ایران بیشتر مطلع شوند. چون در دوره پسا کرونا با توجه به محدودیت‌های ساختاری اقتصادی در سرزمین اصلی؛ مناطق آزاد شرایط بهینه تری برای فعالیت اقتصادی داشته باشند. در مورد آماده سازی بیشتر زیرساخت‌های سرمایه گذاری ارس چه برنامه‌ای دارید؟‌

– می‌دانید که منطقه آزاد ارس در حوزه تامین زیرساخت‌های کلان سرمایه گذاری اعم از انرژی، آب، گاز، ارتباطات و راه‌های دسترسی در شبکه درون کشوری، تقریبا به حد آمادگی نسبی و قابل قبولی رسیده است، اما ما در دوره پسا کرونا حدس می‌زنیم به دلایل مختلف از جمله موضوعی که شما اشاره کردید فعالان اقتصادی برای ایجاد بنگاه‌های کوچک و متوسط تولیدی به مناطق آزاد بیشتر از قبل توجه و اقبال نشان دهند تا مسیر صادرات کالا و تامین سود و سرمایه را برای خودشان آسانتر کنند.
در این راستا منطقه آزاد ارس بر مبنای منطق ایجاد زیست بوم اقتصاد دانش بنیان در تلاش است ارس را به هاب تولید و صادرات محصولات دانش بنیان تبدیل کند و به همین خاطر ضمن تقویت منابع مالی صندوق پژوهش و فناوری به عنوان اولین صندوق حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در میان مناطق آزاد ایران، جذب شتابدهنده‌های تخصصی، توسعه تحقیقات و نوآوری و مباحث کارافرینی دانش پایه را در اولویت قرار داده و بخش‌های مربوطه در سازمان ماموریت یافته اند برای حمایت از واحد‌های صنعتی نوپا و دانش بنیان سوله‌ها و پاساژ‌های صنعتی را با تمام امکانات برای واگذاری استیجاری به بنگاه‌های دانش بنیان آماده کنند.
در سایر بخش‌های اقتصاد صنعتی ـ کشاورزی ارس هم ما برنامه داریم تا به سرعت سایت دامپروری، سایت پروتئین و سایت گلخانه‌ای ۲۰۰ هکتاری را ایجاد کنیم و در سایت‌های صنعتی فاز ۲، مشکل کمبود آب را، که به دلیل رشد واحد‌های صنعتی در طول دو سال گذشته به وجود آمده، به صورت اساسی حل کنیم. همچنین بهسازی معابر سایر سایت‌های صنعتی در زون‌های چهارگانه ارس و احداث سازه بزرگ نمایشگاهی برای واحد‌های تولید ارس از دیگر اقدامات ما خواهد بود. البته این اقدامات ما در شرایطی صورت می‌گیرد که بسیاری از منابع درآمدی ما محدود شده و سازمان برای تامین هزینه‌های زیرساختی و عمرانی مجبور است در هزینه‌های جاری از جمله حقوق و مزایای پرسنل سازمان صرفه جویی کند.

* یکی از مهم‌ترین عوارض کرونا ایجاد رکود ناخواسته در بخش تولید و خدمات بود و الان بیش از دو ماه است که این دو بخش درگیر رکود و تعطیلی نسبی هستند. اما نحوه مدیریت عوارض این حادثه بد، تبدیل به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صاحبان بنگاه‌های تولید و خدماتی شده است. سازمان منطقه آزاد ارس به عنوان حامی فعالان اقتصادی این منطقه، برای بنگاه‌های اقتصادی آسیب دیده به چه صورتی می‌خواهد در دوره پسا کرونا بدون توجه به روال سابق، از واحد‌های اقتصادی حمایت کند؟

– سوال بسیار خوبی است. الان این مشکل اصلی کشور برای مدیریت معیشت مردم و مدیریت تبعات بحران کرونا بر اقتصاد کلان ملی است و پیشنهادات مختلفی از سوی جریان‌ها، کارشناسان، مسئولان مرتبط و رسانه‌های مختلف می‌شود که عموما بر دو رهیافت تمرکز دارند: الف) تحریک تقاضا یعنی حمایت از جامعه مصرف کننده و مردم ب) حمایت از طرف تولید یا عرضه. برای هر دو این امور یک محدودیت غیر قابل انکار وجود دارد و آن هم کمبود منابع مالی در دست دولت است. موسسات مالی هم توان پوشش این حجم از کار و حمایت را بدون حمایت اساسی دولت ندارند. در این شرایط پیچیده، برخی راهکاری‌هایی مانند استقراض خارجی، برداشت از صندوق توسعه ملی و جلب حمایت نهاد‌های خارج از دایره دولت را مطرح می‌کنند که حالا ما به دلیل این که خارج از سیستم بودجه‌ای دولت هستیم کاری نداریم.